تکتونیک در یک نگاه-مطلب ارسالی ازخانم صمدی
بچه هاي زمين شناسي پيام نور اردبيل
وبلاگ بچه های با معرفت زمین شناسی 86 پیام نور اردبیل

1-مفهوم و دامنه ی علم زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک
قبل از تعریف زمین شناسی ساختمانی لازم است اجزای آن تعریف شود.واژه ی ساختار،ساخت یا ساختمان،یعنی آنچه ساخته یا بنا شده است.زمین شناسان ساختمانی این واژه را برای قسمتی از زمین که به وسیله دگرشکلی،یعنی بر اثر عملکرد نیرو در سطح یا درون پوسته زمین تغییر شکل یا حالت داده است،به کار می برند.ساختار شامل یک آرایش هندسی از صفحات،خطوط،سطوح،توده های سنگی و غیره است.شکل و جهت یافتگی حاصل از این آرایش بازتابی از عملکرد بین نیروی تغییر شکل دهنده و توده سنگ اولیه است.زمین شنای ساختمانی،درباره ساختمان سنگها،تغییر شکل و موقعیت هندسی ساختهای به وجود آمده در سنگها بحث می کند.پس این شاخه از علوم زمین،عمدتا درباره شکل هندسی و مشخصات ظاهری ساختمانهای مختلف زمین،مانند لایه ها،چین ها ،گسلها،گنبدهای نمکی،خطواره ها و ...و سازو کار تشکیل دهنده آنها بحث می کند.
بررسی هندسه ساختار(تعیین ارتباط اجزای سنگ یا ساخت قبل و بعد از تغییر شکل)،اهمیت بسیار زیادی دارد.بنابر این برای دستیابی به این هدف باید فرایند تغییر شکل یا تغییر ظاهر مجموعه ی سنگی (دگر شکلی )مورد مطالعه قرار گیرد.فرایند دگر شکلی مسئول شکل گیری ساختارهای زمین شناسی است.
زمین شناسی ساختمانی،ساختهای زمین شناسی حاصل از تغییر شکل سنگها،و به عبارت دیگر،عمل تغییر شکل پوسته زمین را مورد مطالعه قرارمی دهد.عده ای از زمین شناسان کلمه تکتونیک را مترادف با زمین شناسی ساختمانی به کار می برند.ولی این دو واژه از یکدیگر متمایزند.به طوری که زمین شناسی ساختمانی،تشریح هندسی ساختهای زمین شناسی،و تکتونیک،بررسی نیروها و حرکات به وجود آورنده آنها است.در نهایت می توان هدف کلی زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک را شناخت و بررسی ساختهای زمین شناسی،تعیین موقعیت مکانی و زمانی و علت پیدایش آنها در مقیاس جهانی و ناحیه ای عنوان کرد.
2-تجزیه و تحلیل تکتونیکی و نحوه مطالعه ی ساختها در زمین شناسی
برای تجزیه و تحلیل ساختهای تکتونیکی،بر اساس دقت و مقیاس مورد مطالعه،محققان علوم زمین تقسیم بندیهای گوناگونی ارائه کرده اند که در اینجا به روش پیشنهادی آکادمی علوم آلمان اشاره می شود.
زمین ساخت جهانی : بررسی و تجزیه و تحلیل تکتونیکی ساخت های زمین شناسی د رمقیاس جهانی در حد بلوکهای قاره ای یا اقیانوسی
ماکرو تکتونیک: جمع آوری و توصیف دقیق عناصر صفحه ای و یا عناصر خطی موجود در پیکره یک توده سنگ به بزرگی توده های سنگ های درونی یا دگرگونی.
میکروتکتونیک: بررسی و تعیین روابط تقارنی و هندسی و نیز رابطه بین تبلور مجدد و دگر شکلی از روی مطالعه مقاطع نازک سنگها
در زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک بدون لحاظ کردن مقیاس و دقت مورد مطالعه،باید به مسائل زیر توجه و به سوالات طرح شده پاسخ مناسبی داده شود:
الف-ساختهای موجود در منطقه از چه نوعی است؟
ب-این ساختها در چه زمانی تشکیل شده است؟
ج-این ساخت ها حاصل کدام شرایط فیزیکی و مکانیکی است؟
3-مطالعه ساخت ها
ساخت ها را در زمین شناسی ساختمانی می توان از نقطه نظرها ی زیر مورد مطالعه قرار داد:
مطالعه بر اساس وضعیت هندسی: در این نوع مطالعه،ساخت های مختلف از نظر شکل هندسی مورد توجه قرار می گیرند و به انواع چین،درز ،گسل و ...تقسیم می شوند.
مطالعه از نظر سینماتیکی: در این نوع مطالعه چگونگی تشکیل ساخت های منطقه مورد نظر است.
مطالعه تاریخی: این بررسی شامل مطالعه ساخت های مختلف یک ناحیه از نظر تعیین زمان شکل گیری آنهاست.
مطالعه از نظر دینامیکی: در این حالت،رابطه نیروهای موثر بر سنگها و ساخت های به وجود آمده در آن،مورد بررسی قرار می گیرد.به طور کلی در تجزیه و تحلیل ساخت های زمین شناسی،خصوصا تجزیه و تحلیل دینامیکی،هدف دستیابی به تنش های به وجود آورنده ساخت هاست.
4- رابطه زمین شناسی ساختمانی با سایر علوم زمین
سنگ شناسی: این شاخه از علوم زمین از منشا پیدایش و شرایط تشکیل سنگها و همچنین رابطه موجود بین سنگها گفتگو می کند و ارتباط نزدیکی با زمین شناسی ساختمانی،به ویژه تغییر شکل هایی که در اعماق زمین با تبلور دوباره یا دگرگونی سنگها همراهند،دارد.
رسوب شناسی: در مبحث رسوب شناسی،مطالعه سنگهای رسوبی،طرز تشکیل آنها و همچنین نحوه و شرایط رسوب گذاری مواد در محیط های مختلف مورد توجه است.رسوب شناسی و رسوب گذاری از رخ دادهای تکتونیکی شواهد و مدارک زیادی ارائه می کنند،زیرا تغییر شرایط ته نشینی و انباشته شدن رسوبات با تغییر شکل حوضه های رسوبی حاصل می شود.مطالعه این ارتباط در مبحث تکتونیک و رسوب گذاری و تحلیل حوضه ها صورت می گیرد.
چینه شناسی: تعیین سن نسبی طبقات زمین و مطالعه تغییرات آن در زمین های گذشته موضوع اصلی این علم است.وضعیت تکتونیک منطقه را نمی توان بدون دانستن اطلاعاتی درباره چینه شناسی آن ناحیه روشن کرد.اغلب اوقات وضع چینه شناسی به موقعیت ساختمانی طبقات وابسته است که بدون دانستن چگونگی موقعیت تکتونیک منطقه،امکان بررسی ترتیب چینه شناسی وجود ندارد.برای دانستن این رابطه باید علم رسوب شناسی را پایه تحقیق قرار داد.
زمین ریخت شناسی: بررسی شکل خارجی زمین،به خصوص شکل ارتفاعات،دره ها،رودخانه ها،سواحل و کف دریا ها در حیطه این علم است.زمین ریخت شناسی در مناطقی که تحت تاثیر تکتونیک جدید قرار گرفته اند،اهمیت زیادی دارد.به علاوه،بعضی از تغییر شکل ها،خود به تکامل و تحول مورفولوژی بستگی دارد که موضوع علم مورفوتکتونیک است.
زمین شناسی کاربردی: این شاخه از علوم زمین،کلیه مواردی را که مربوط به کارهای ساختمانی و یا مقاومت زمین در مقابل عوامل خارجی است مورد مطالعه قرار می دهد.بنابر این آن بخش از مسائل مربوط به شهر سازی،راه سازی،حفر تونل،ایجاد سدها وسازه های بزرگ و ...که رابطه مستقیمی با جنس زمین دارد،موضوع این علم را تشکیل می دهد،نیروهای عمل کننده بر زمین باعث ایجاد تغییر در پوسته زمین و تاثیر گذاری بر روی سازه های احداث شده بر روی آن می شود.بنابر این شناخت پدیده های ساختمانی و تکتونیکی کمک موثری به برنامه ریزی صحیح در ایجاد این گونه سازه ها میکتد.
شاخه هایی از علم زمین شناسی،مانند مکانیک سنگ،زمین شناسی مهندسی و ژئوفیزیک که در شناخت خواص فیزیکی سنگ ها و اهمیت این خواص در تغییر شکل آنها بحث می کنند،در قالب این علم گنجانیده شده است.برای شناخت این خواص،باید اطلاعاتی درباره پراکندگی و روند درزها و گسلها در سنگ،نیروهای عمل کننده در ناحیه و تاثیر آن بر سازه را به دست آوریم.
زمین شناسی اقتصادی: اکتشاف و بهره برداری از ذخایر زیرزمینی که به نحوی جنبه اقتصادی دارد،هدف اصلی این علم است.مواد معدنی در ساخت های خاص زمین شناسی متمرکز می شوند.مثلا بسیاری از مواد معدنی به صورت رگه د رامتداد گسل ها و شکستگی ها تشکیل می شوند،یا نفت و گاز طبیعی بیشتر در تاقدیسها جمع می شوند.یا شناخت این ساخت ها و استفاده بهینه از مخازن موجود،آگاهی از مشخصات تکتونیکی و ساختمانی منطقه ی مورد مطالعه لازم است.
آب زمین شناسی: این شاخه از علوم زمین نحوه تشکیل مخازن آب زیرزمینی و طرق استفاده و بهره برداری از آنها را مورد مطالعه قرار می هد.لذا آشنایی با وضعیت ساختمانی منطقه کمک موثری د رمطالعه مخازن زیرزمینی است،چون گسلها و شکستگیها علاوه بر جابجایی لایه های آب دار،مجاری مناسبی برای عبور آبهای زیرزمینی ایجاد می کنند.
فتوژئولوژِی: مطالعه و نتیجه گیری از عکسها ی هوایی و ماهواره ای د رقلمرو این علم است.امروزه بررسی های زمین شناسی ساختمانی با استفاده از عکس های هوایی و مطالعه مستقیم در روی زمین(زمین شناسی صحرایی)صورت میگیرد و اصولا این دو علم،یعنی فتوژئولوژی و زمین شناسی ساختمانی لازم و ملزوم یکدیگرند.


نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:








تاریخ: یک شنبه 27 بهمن 1391برچسب:,
ارسال توسط